1. Θέση, γεωμορφολογία, χλωρίδα

Νησίδα του ανατολικού Αιγαίου, γνωστή και ως Μαραθονήσι. Ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Αρκών, βορειοανατολικά της Πάτμου και σε απόσταση 9 ναυτικών μιλίων από το λιμάνι της Σκάλας. Συγκεκριμένα, η θέση της νησίδας μέσα στο σύμπλεγμα είναι μεταξύ του νησιού Αρκοί, που είναι και το μεγαλύτερο, και των μικρότερων νησίδων Στρογγύλη και Γρυλλούσα.

Το νησί είναι προσβάσιμο από το ανατολικό του τμήμα, όπου βρίσκεται ο ομώνυμος κόλπος με λιμάνι ασφαλές σε όλους τους καιρούς. Το έδαφος του νησιού αποτελείται κυρίως από σχιστολιθικά πετρώματα. Οι ακτές είναι απότομες και απόκρημνες, με εξαίρεση το ανατολικό τμήμα.

Κυρίαρχη στο Μαράθι είναι η θαμνώδης βλάστηση, με μοναδικό δεντρόφυτο τμήμα την παραλία στο ανατολικό μέρος. Το όνομα του νησιού οφείλεται στο ομώνυμο φυτό, το οποίο όμως σήμερα σπανίζει λόγω της υπερβόσκησης. Τα τελευταία χρόνια λειτουργεί στη νησίδα ερευνητικός σταθμός, κατασκευασμένος με τρόπο κατάλληλο, ώστε να είναι δυνατή η χρήση του ως παρατηρητηρίου των γύρω νησιών και νησίδων. Ταυτόχρονα, το νησί αποτελεί Κέντρο για τη Διάσωση της Θαλάσσιας Ζωής.

2. Αρχαιoλογικά κατάλοιπα - σημερινή κατάσταση

Η νησίδα είναι σημαντική και από αρχαιολογική άποψη. Στην κορυφή της σώζεται τετράπλευρο, θολωτό κτίσμα, με αεραγωγό στη στέγη του, χρονολογούμενο στα Βυζαντινά χρόνια. Τέτοια κτίσματα συναντά κανείς και σε άλλα νησιά της Δωδεκανήσου. Στην ίδια περιοχή υπάρχουν και ερείπια σπιτιών και κατάλοιπα αγροτικών δραστηριοτήτων, όπως ένα αλώνι, και υπόγεια, κυκλική κατασκευή, που λειτουργούσε ως αποθηκευτικός χώρος. Ο οικισμός του νησιού βρισκόταν εκεί ως τα τέλη του 20ού αιώνα, οπότε και μετακινήθηκε ανατολικότερα και σε χαμηλότερο υψόμετρο. Η μικρή εκκλησία του Αγίου Νικολάου, χτισμένη επίσης στο ίδιο μέρος, είναι ίσως η παλιότερη ολόκληρου του νησιωτικού συμπλέγματος. Σήμερα το Μαράθι έχει ελάχιστους μόνιμους κατοίκους, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται κατά την καλοκαιρινή περίοδο.

Η νησίδα εντάσσεται σε πρόγραμμα που έχει σκοπό την οικολογική προστασία νησιών και νησίδων του Αιγαίου και έχει κηρυχθεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής.