|
Το άξιον εστί, Η γένεσις
«Τότε εἶπε καὶ γεννήθηκεν ἡ θάλασσα
καὶ εἶδα καὶ θαύμασα
Καὶ στὴ μέση ἔσπειρε κόσμους μικροὺς κατ' εἰκόνα καὶ ὁμοιώσή του:
Ἵπποι πέτρινοι μὲ τὴ χαίτη ὀρθὴ
καὶ γαλήνιοι ἀμφορεῖς
καὶ λοξὲς δελφινιῶν ῥάχες
ἡ Ἴος ἡ Σίκινος ἡ Σέριφος ἡ Μῆλος».
Ο χαρακτηρισμός «ποιητής του Αιγαίου»
«Στην Ελλάδα ο χαρακτηρισμός “ποιητής του Αιγαίου” δεν είναι άστοχος, αλλά παρερμηνεύεται. Κι αυτό γιατί έχουμε τη συνήθεια να παίρνουμε τα πράγματα “ξώπετσα”. Επειδή ο κόσμος, όταν ακούει “ποιητής του Αιγαίου”, πιστεύει ότι είναι ένας φυσιολάτρης, ένας άνθρωπος που βλέπει σαν τουρίστας τη θάλασσα και τα νησιά, που κάνει κάτι ανάλογο μ’ αυτό που θα ’καναν οι καρτ-ποστάλ των νησιών. Δεν είναι καθόλου αυτό. Είναι μια τρισχιλιάχρονη παράδοση, που περνά μέσα από το Αιγαίο – κι εγώ ειδικά, επείδη κατάγομαι από τη Λέσβο, όπου γεννήθηκε η λυρική ποίηση της Σαπφώς κι έχω ζήσει σ' όλα τα νησιά (όπου π.χ. στην Πάρο ήταν ο Αρχίλοχος και στην Αμοργό ο Σημωνίδης), έχω άμεση σχέση της συνέχειας. Κι όταν μιλώ για το φως, για τη θάλασσα, για τους ανέμους, αυτά αναλογούν σε άλλα πράγματα βαθύτερα, που βρἰσκονται σ’ ένα υπερβατικό επίπεδο. Είναι δύσκολο για τον αναγνώστη, ακόμη και τον μυημένο, με πρώτη ματιά να τα δει αυτά, αλλά με τον καιρό σιγά σιγά βλέπω ότι η νεότερη γενιά τα αισθάνεται. Δηλαδή φροντίζω – όπως είπε ένας κριτικός– με ηθικές δυνάμεις τα φυσικά στοιχεία, και αυτό δεν έχει καμιά σχέση με τη συμμετρία την απλή. Γι’ αυτό αντιδρώ λιγάκι στον τίτλο «ποιητής του Αιγαίου». Ουσιαστικά όμως είμαι, γιατί δεν το ’κανα επίτηδες. Δεν ξύπνησα ένα πρωί και είπα: είμαι ο ποιητής του Αιγαίου. Έτσι είναι η εμπειρία μου. Γιατί έζησα και μεγάλωσα στα νησιά».
Οδυσσέας Ελύτης
Αθησαύριστο κείμενο του 1980, από συνέντευξη στη Μ. Δωρίτη (από το ειδικό τεύχος του περιοδικού Η Λέξη: Το Αιγαίο, Λογοτεχνία και τέχνη).
|