|
ελεύθερος λιμένας, ο (porto franco)
Ο ελεύθερος λιμένας, ή porto franco στη διεθνή ορολογία, ήταν εμπορικό λιμάνι όπου είχαν καταργηθεί οι τελωνειακοί δασμοί, ιδίως μάλιστα επί εμπορευμάτων που αποθηκεύονταν προσωρινά ή διαμετακομίζονταν εκεί από άλλα λιμάνια. Γνωστά ελεύθερα λιμάνια ήταν στη Μεσόγειο της Τεργέστης και του Λιβόρνου ενώ στη Ρουμανία το Γαλάτσι, ο Σουλινάς, η Βραΐλα και η Κωνστάντζα.
|
|
Ιόνιο δίκτυο
Το δίκτυο των Ελλήνων εμπόρων που δραστηριοποιήθηκαν εμπορικά στο χώρο της Μαύρης θάλασσας (στην Οδησσό και το Νικολάιεφ, τα λιμάνια της Αζοφικής και το Δούναβη), της Μεσογείου και της βόρειας Ευρώπης στο διάστημα από το 1870 έως τις αρχές του 20ού αιώνα. Ονομάστηκε έτσι επειδή οι πλουσιότερες και σημαντικότερες οικογένειες κατάγονταν από τα νησιά του Ιονίου και κυρίως την Κεφαλλονιά και την Ιθάκη. Τα μέλη του δικτύου ξεκίνησαν κατά κύριο λόγο από τις θαλάσσιες μεταφορές ως πλοιοκτήτες ιστιοφόρων και στη συνέχεια πέρασαν στις εμπορικές δραστηριότητες. Στα τέλη του 19ου αιώνα εξειδικεύτηκαν στη μεταφορά ομοειδών φορτίων, κυρίως σιτηρών και κάρβουνου. Τα μέλη του δικτύου αναδείχτηκαν σε σημαντικούς εφοπλιστές. Μεταξύ άλλων σημαντικές προσωπικότητες του δικτύου ήταν οι Αθανασούλης, αφοί Αντύπα, Αραβαντινός, Π. Βαλλιάνος, Ν.Π. Βλασσόπουλος, αφοί Δρακούλη, Θεοφιλάτος και Σταθάτος, αφοί Θεοφιλάτου, αφοί Καββαδία, Γ. Κακουλάτος, Α. Κουρκουμέλης, αφοί Λυκιαρδόπουλοι, αφοί Μελισσαράτου κ.ά. Τα μέλη του δικτύου συνδέθηκαν μεταξύ τους με επιγαμίες, εμπορικές συνεργασίες και κοινές επιχειρηματικές στρατηγικές.
|
|
χειραφέτηση των δουλοπαροίκων στη Ρωσία το 1861
Από το 17ο αιώνα είχε διαμορφωθεί στη Ρωσία το καθεστώς της δουλοπαροικίας (serfdom). Αποτελούσε ένα νομικό, οικονομικό και κοινωνικό πλέγμα εξάρτησης μεγάλου μέρους των αγροτικών στρωμάτων που καλλιεργούσε εκτάσεις των Ρώσων ευγενών. Οι φεουδαλικές υποχρεώσεις των Ρώσων δουλοπαροίκων απέναντι στους αριστοκράτες γαιοκτήμονες μπορούν να περιοριστούν σε δύο βασικές κατηγορίες: στην παροχή εργασίας (barschina) και στην καταβολή φόρου (obrok). Το 1861, το τσαρικό καθεστώς, στο πλαίσιο της προσπάθειας εκσυγχρονισμού του κράτους μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο, προχώρησε στην κατάργηση της δουλοπαροικίας, απελευθερώνοντας 23.000.000 δουλοπαροίκους. Οι ελεύθεροι, πλέον, αγρότες υποχρεώνονταν να καταβάλουν οικονομική αποζημίωση στους γαιοκτήμονες για ένα μέρος της γης που εξαγόραζαν.
|
|
Χιώτικο δίκτυο
Το χιώτικο δίκτυο το συνιστούσαν οι Έλληνες έμποροι που δραστηριοποιήθηκαν στο χώρο της Μαύρης θάλασσας, της Μεσογείου και της Βόρειας Ευρώπης στο διάστημα 1830-1860, οι σημαντικότεροι από τους οποίους κατάγονταν από τη Χίο και συχνά συνδέονταν μεταξύ τους με συγγενικούς δεσμούς. Οι έμποροι αυτοί συνδύαζαν το εμπόριο με τη ναυτιλία και οι οίκοι τους χαρακτηρίζονταν από πειθαρχία και συνεκτικότητα. Οι πλέον αξιόλογες οικογένειες ήταν των Ροδοκανάκη, Ζιζίνια, Ράλλη, Σκυλίτση, Αργέντη, Δρομοκαΐτη, Πετροκόκκινου, Αγέλαστου. Το δίκτυο παρήκμασε όταν μεταβλήθηκαν οι συνθήκες εμπορίου στη Μαύρη θάλασσα μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο (1853-1856), σε συνδυασμό με τις τεχνολογικές μεταβολές στις θαλάσσιες μεταφορές και τις επικοινωνίες.
|